Το γκουαράνα είναι ένα αναρριχητικό φυτό που ευδοκιμεί στα τροπικά δάση του Αμαζονίου. Οι καρποί της εξωτερικά έχουν έντονο κόκκινο χρώμα, αλλά εσωτερικά μοιάζουν με βολβό ματιού. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στα γκουαρανί, μία από τις επίσημες γλώσσες της Λατινικής Αμερικής, το όνομά της σημαίνει «φρούτο σαν τα μάτια των ανθρώπων». Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς λόγους είναι οι καρποί του ολόκληροι η και σε μορφή σκόνης.
Το εκχύλισμα από τους καρπούς του φυτού το χρησιμοποιούσαν ευρέως σε ιατρικά και θεραπευτικά ροφήματα στην αμερικάνικη ήπειρο από τους ιθαγενείς κατοίκους.
Οι διεγερτικές οι αναζωογονητικές και οι αφροδισιακές ιδιότητες που αποδίδονταν στα ροφήματα αυτά σε συνδυασμό με τη βελτίωση γαστρεντερικών συμπτωμάτων, έκαναν το γκουαρανά ένα πολύ δημοφιλές βότανο. Οι πρώτοι που εκτίμησαν την αξία του γκουαράνα ήταν οι Ινδιάνοι, οι οποίοι το θεωρούσαν ιερό φυτό. Τη χρησιμοποιούσαν ως διεγερτικό πριν από τη σεξουαλική επαφή, ενώ πίστευαν ότι είναι φάρμακο για τη διάρροια, τον πονοκέφαλο, τον πυρετό και γενικότερα για τη σωματική κόπωση. Επίσης, παρασκεύαζαν ρόφημα από τους καρπούς της για να αντιμετωπίσουν την έντονη ζέστη.
Χρησιμοποιείται ευρέως σε προϊόντα με σκοπό την αύξηση της αθλητικής απόδοσης σε θεραπευτικά ροφήματα. Το γκουαρανά περιέχει μεγάλη ποσότητα καφεΐνης και δρα σαν διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Βελτιώνει την αντοχή και την απόδοση των αθλητών, μειώνει την όρεξη και ευνοεί τη μείωση του σωματικού βάρους – λίπους, ενώ χρησιμοποιείται με σκοπό την πνευματική διέγερση και διαύγεια.
Η πρόσληψη γκουαρανά θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με καρδιακά προβλήματα, πεπτικό έλκος, αγχώδεις διαταραχές και νεφρικές βλάβες, καθώς και κατά την κύηση και τον θηλασμό.Λόγω της υψηλής ποσότητας καφεΐνης που περιέχεται στο γκουαρανά η πρόσληψή του από παιδιά πρέπει να αποφεύγεται, καθώς μπορεί να προκαλέσει ποικίλες ανεπιθύμητες δράσεις, όπως η εμφάνιση αναιμίας και οι βλάβες στο νευρικό σύστημα. Υπερβολική δόση μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό όπως αϋπνία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, αίσθημα σφυγμών, γαστρικό ερεθισμό, έξαψη και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
